De bouw van een Thuisbioscoop

Door Eric van Ballegoie - 17-12-2004

Inleiding

Een eigen bioscoop in huis is iets wat veel filmliefhebbers graag zouden willen. Met een groot breedscherm of projector, een goede surroundreceiver en vijf of zeven speakers kom je een heel eind om de bioscoopervaring je eigen huis in de halen, maar het kan uiteraard altijd gekker. Toen ik enige tijd geleden een huis kocht kwam een lang gekoesterde droom uit en kreeg ik de kans om een kamer geheel als thuisbioscoop in te richten. In dit artikel zullen we de bouw van dit thuistheater verder uit te doeken doen.

Wat is een thuisbioscoop?

De vraag wat nou precies een thuisbioscoop is valt moeilijk te beantwoorden en is zeer individueel. Sommige mensen zullen een 4:3 TV gekoppeld aan een normale stereoversterker al zien als een thuisbioscoop terwijl anderen eerder denken aan een grote breedbeeld TV met een digitale receiver en minimaal vijf luidsprekers. Er is geen vaste omschrijving voor het begrip thuisbioscoop en wanneer jij met jouw apparatuur volledig in de film wordt 'gezogen' dan ben je er in principe in geslaagd een goede thuisbioscoopervaring te genereren.

Omdat wij in dit geval een hele kamer gebruiken met als doel er een thuisbioscoop van te maken, zijn we een stapje verder gegaan. Bij ons project zullen we geen televisie gebruiken voor de weergave van beeld, maar hebben we gekozen voor een projector. Ook zal de bioscoop voorzien worden van drie luidsprekers en een subwoofer aan de voorkant, en vier surroundspeakers achter. De surroundspeakers zullen in Dolby Digital EX / DTS ES modus werken, hierover later meer.

De kamer

De kamer die we gebruiken voor de thuisbioscoop heeft een afmeting van 3.35 meter bij 4.70 meter. Het doel is om een bioscoop te maken waar met ongeveer 6 personen tegelijk film gekeken kan worden. Hieronder zie je te tekening van de kamer zoals deze er 'kaal' uitziet.

Onderdaan de tekening is de deur te zien die naar de kamer leidt, bovenin de vier ramen die de in totaal kamer totaal rijk is. Rechts is een inkeping in de ruimte te zien die door het kanaal van een schoorsteen wordt veroorzaakt.

Volume en geluidsoverlast

In een bioscoop is geluid uiteraard erg belangrijk, en dan niet alleen de kwaliteit maar ook het volume. Om optimaal van een film te genieten is het prettig om het volume een flink eind open te draaien zodat je je echt middenin de actie waant. Helaas denken de meeste buren daar heel anders over. Je kent het vast wel; je zit net lekker een film te kijken wanneer de buren op de deur kloppen of het iets zachter kan. Om dat probleem waar mogelijk te vermijden hebben we ervoor gekozen om de kamer zoveel mogelijk te isoleren tegen geluid wat de kamer kan verlaten.
Dit betekent veel extra werk, maar levert wel een ruimte op waarin je het volume kan opendraaien zonder dat de buren meteen aan de bel trekken.

Geluidsisolatie

Om een kamer te bouwen die goed geluidsdicht is moet je eerst bekend te zijn met de basiseigenschap van geluid. De belangrijkste eigenschap van geluid is dat het niets anders is dan een trilling van de lucht. Om een kamer geluidsdicht te maken moeten we ervoor zorgen dat de trillingen in de lucht die zich binnen de kamer bevinden niet daarbuiten kunnen komen. Dit is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Wanneer geluid tegen een muur aanketst zullen de trillingen van de lucht gedeeltelijk door de muur overgenomen worden. De trillingen van de muur brengen aan de andere kant van de muur weer lucht in beweging, en op die manier ontstaat geluidsoverlast.

Om geluid goed te isoleren zijn er grofweg twee mogelijkheden:

1. Muren, vloeren en een plafond gebruiken die zo massief zijn dat trillingen niet worden doorgelaten. De dikte die hiervoor nodig is hangt af van de frequentie (toonhoogte) van het geluid, maar om ook diepe bassen compleet te blokkeren is een betonnen muur met een dikte van meer dan 30 centimeter nodig. Dit is uiteraard geen haalbare optie in een bestaand huis.

2. De tweede mogelijkheid bestaat uit het maken van een cabine die 'los' staat van de rest van het huis. Deze tweede optie is veel makkelijker toe te passen en is ook in bestaande gebouwen een goed toe te realiseren. Van deze methode gaan we dan ook uit bij de bouw van onze thuisbioscoop.

Het principe van de 'losse cabine' is gebaseerd op de overdraagbaarheid van geluid door vaste objecten. Het bekendste voorbeeld hiervan is het luisteren met het oor aan de rails of er een trein aankomt. Een trein die nog zeer ver weg is zet de rails in beweging. Deze beweging (trilling) verplaatst zich zeer gemakkelijk door het metaal van de rails en is ook op grote afstand nog goed te horen. Wanneer de rails echter ergens wordt onderbroken zal het geluid niet meer hoorbaar zijn.

De 'lege' kamer die we gaan ombouwen tot thuisbioscoop, gezien vanuit twee posities.

Bovenstaand voorbeeld heeft ook toepassing op de muren van een huis. Wanneer we binnen een bestaande kamer een cabine maken die aan de muren van het huis wordt vastgeschroefd dan zal het geluid dat de wanden van cabine raakt zich door de verbindingspunten verplaatsen naar de bestaande muur, en zal het beoogde isolatie-effect grotendeels verloren gaan.
Heeft de muur van de cabine geen vaste verbinding met de bestaande muur dan zal het geluid via cabine alleen omgezet worden in trillingen in de lucht die daarna de echte muur raken en deze dan pas in trilling zullen zetten. Bij deze omzettingen van lucht => muur => lucht => muur => lucht gaat echter veel energie verloren waardoor het geluid een heel stuk gedempt wordt. Wanneer we er nu ook nog voor zorgen dat de lucht tussen beide muren zeer moeilijk in trilling gebracht kan worden dan zal er nog minder geluid bij de echte muur aankomen en zal de isolatie nog beter zijn.

Om te zorgen dat lucht tussen de cabine en de echte muren moeilijker in trilling kan komen gebruiken we glaswol of steenwol. Deze materialen zijn zeer open van structuur en zitten vol met lucht. De lucht wordt door de structuur van de glas- of steenwol echter 'vastgehouden' waardoor trillingen veel minder makkelijk worden doorgegeven.

Voor onze thuisbioscoop hebben we gekozen voor een aanpak waarbij we niet alleen nieuwe muren bouwen, maar tevens een zwevende vloer en een zwevend plafond binnen de bestaande kamer aanbrengen. 'Zwevend' wil in dit geval zeggen dat de nieuwe vloer en het nieuwe plafond niet aan de 'echte' vloer en het echte plafond worden bevestigd, dit uiteraard om geluidsoverdracht te voorkomen.

Maar we zijn allereerst begonnen met de bouw van nieuwe muren. Om bouwtechnische redenen hebben we gekozen voor muren gemaakt van een houten frame waarop normale gipsplaten geschroefd worden als afwerking. Zoals gezegd worden de muren los van de bestaande muren geplaatst om zo te voorkomen dat geluid op verbindingspunten door kan lekken.
Maar elke muur moet ergens op staan en wanneer we het houten frame voor de nieuwe muur gewoon aan de vloer zouden bevestigen dan zou het geluid alsnog via de vloer naar de bestaande muren kunnen weglekken. Dit probleem hebben we opgelost door de vier nieuwe muren zwevend te plaatsen. In de praktijk houdt dit in dat we alle muren op rubberen blokken hebben gebouwd. Deze rubberen blokken zijn flexibel en dempen de trillingen die via de muur naar te grond zouden lopen voor een groot deel.
Om de afstand tot de 'echte' muren constant te houden plaatsen we op enkele punten ook rubberen blokjes tussen het frame van de nieuwe muur en de 'echte' muur.

De frames worden geplaatst op rubberen blokken om trillingen te dempen.

 

De eerste muur

Bij het bouwen van de frames voor de muren moeten we rekening houden met het materiaal waarmee we de muren uiteindelijk zullen afwerken, in ons geval zijn dat gipsplaten. Deze platen hebben een breedte van precies 60 centimeter en daarom hebben we het frame ook zodanig gemaakt dat er elke 60 centimeter een verticale balk aanwezig is om de gipsplaten op te schroeven.
Voor het frame hebben we gekozen voor ongeschaafd vuren balken van 7 x 4.5 cm. De balken worden zodanig geplaatst dat de kant van 4.5 cm breed naar voren toe wijst, op die manier wordt de muur minder buigzaam dan wanner de kant van 7 cm breed naar voren gericht zou zijn. Het is belangrijk dat de muur zo min mogelijk buigt, een buigzame muur absorbeert lage tonen doordat de muur in trilling wordt gebracht, iets wat uiteraard niet de bedoeling is.

Het frame van de muur wordt zoals gezegd op rubbers geplaatst om de muren zoveel mogelijk akoestisch los te koppelen van de vloer eronder. Ook aan de bovenzijde wordt het frame van de nieuwe muur niet aan de bestaande constructie van het huis bevestigd, door het plaatsen van de andere drie frames is dit ook niet nodig. De frames worden namelijk aan elkaar verbonden en vormen op die manier een stevig geheel.

De vier frames voor de muren zijn met elkaar verbonden en staan zo stevig zonder dat de bevestigd zijn aan de echte muren.

 

Inkeping

In de kamer die wij gebruiken voor dit project hebben we een klein probleem. De muur aan de kant van de ramen heeft bovenin een kleine hoek als gevolg van de dakgoot die zich daar bevindt. Hierdoor is het niet mogelijk om het frame van deze muur tot de gewenste hoogte te bouwen. Om toch boven de hoek uit te komen hebben we gekozen voor een constructie waarbij boven het frame van de nieuwe muur een metalen constructie wordt geplaatst die om deze hoek heen gaat. Aan de bovenkant van deze metalen frames bevestigen we vervolgens weer een balk die op gelijke hoogte komt met de bovenkant van de andere drie frames.

 

Omdat nieuwe kamer met een breedte van 3.15 meter vrij smal wordt hebben we gekozen om gebruik te maken van dipole surroundluidsprekers. Dipole luidsprekers maken gebruik van meerdere luidsprekerunits die het geluid zowel naar voren als ook naar achteren verspreiden. Het voordeel hiervan is dat je een ruimtelijke weergave krijgt, en de luidspreker iets moeilijker te lokaliseren is. Als je dicht bij de luidsprekers zit kan dit een voordeel zijn boven directafstralende luidsprekers.
Voor dit project kozen wij voor Quadripole luidsprekers van Infinity. Deze quadripoles bevatten maar liefst vier luidsprekers die het geluid elk in een andere richting afstralen. Het voordeel van deze Infinity luidsprekers is dat ze zeer plat zijn en dus in de muur integreerbaar zijn. In de zij- en achterframes hebben we dan ook vier uitsparingen gemaakt waarin de quadripoles geplaatst zullen worden. Deze uitsparingen zijn uiteraard ook geluidsdicht gemaakt, anders gaat heel het effect van de constructie uiteraard verloren. Bijkomend voordeel is dat we nu ook meteen de kabels voor de surroundluidsprekers in de wanden weg konden werken.

 

Het plafond

Om de kamer geheel geluidsdicht te maken is het noodzakelijk om ook het plafond te isoleren. We hebben ervoor gekozen om een verlaagd plafond te maken door tussen de frames van nieuwe muren balken te bevestigen die net als de muren met gipsplaten worden bekleed. Om tegen te gaan dat het plafond gaat doorhangen hebben we gekozen voor balken met een afmeting van 9 x 4.5 cm in plaats van de 7 x 4.5 balken die we voor de frames van de muren gebruiken.

In het plafond worden een zestal halogeen spots geplaatst die door middel van een dimmer traploos geregeld worden. Wij hebben gekozen voor twee sets van drie spots, met twee transformatoren die de netspanning van 220 Volt wisselspanning omzetten naar 12 Volt gelijkspanning voor de spots. Voor de voeding van de spots gebruiken we de reeds beschikbare aansluiting in het plafond waar normaal gesproken een lamp aan wordt gehangen. Op de plaats naast de deur waar de lichtschakelaar te vinden was zullen we de dimmermodule plaatsen. Het voordeel van deze keuze is dat we niet opnieuw de bedrading voor de lampen hoeven aan te leggen maar gewoon gebruik kunnen maken van de leidingen die er al zijn.

De HTPC

Als bron voor beeld en geluid gaan we in deze bioscoop een zogenaamde Home Theater PC gebruiken, een PC die speciaal is toegespitst op weergave van videobeelden en digitale audio. We hebben gekozen voor een oplossing op basis van een PC omdat de PC een zeer veelzijdig apparaat is waarmee meerdere functies te vervullen zijn. We werken met een CRT projector waarbij het belangrijk is dat de gebruikte resolutie en verversingsfrequentie goed op het apparaat afgestemd worden, en met een PC als beeldbron gaat dat uitstekend. Bovendien levert een PC altijd progressive scan beelden en bij gebruik van de juiste videokaart bovendien uitstekende beeldkwaliteit, beter nog dan de meeste stand-alone progressive scan DVD-spelers. Daarnaast biedt een PC ook de mogelijkheid tot het afspelen van andere bronnen, waaronder WMV9, DivX  en high-res MPEG2. En ten slotte is het met een PC ook mogelijk om op internet te surfen en om te gamen, al is dit niet echt de bedoeling in de bioscoop die wij bouwen.

Wij bouwden voor dit project een PC op basis van een AMD Athlon 1000 MHz voorzien van een ATI Radeon videokaart (softwarematig gekalibreerd op 0 IRE), een Hauppauge TV kaart en een Creative SoundBlaster Live! met LiveDrive voor het doorgeven van digitaal geluid (SPDIF) naar de versterker. De PC wordt bediend via een cordless desktop van Logitech.
Omdat we achterin de kamer als gevolg van de schoorsteen ruimte over hebben achter het frame, hebben we besloten om de PC hier achter de voorzetmuur in te bouwen. Het voordeel hiervan is niet alleen dat de PC geen ruimte in neemt in de kamer, doordat hij achter de muur geplaatst wordt is er bovendien ook totaal geen geluid van de PC hoorbaar.
Omdat we natuurlijk wel DVD's moeten kunnen wisselen zal het DVD-ROM loopwerk in de muur zelf ingebouwd worden zodat alleen het frontje van de DVD-speler nog zichtbaar is. Naast het DVD-ROM loopwerk komen twee drukknoppen om de PC aan/uit te zetten en een resetknop.

Nu het hele framewerk staat kunnen we beginnen met het isoleren van de voorzetwand. Hiervoor gebruiken we 12 cm dikke glaswolplaten. Glaswol heeft een zeer open structuur en houdt veel lucht vast. Wanneer glaswol tussen twee muren wordt geplaatst realiseert het en uitstekende demping omdat de lucht tussen de twee wanden moeilijk in beweging kan komen wanneer de open ruimte geheel met glaswol is gevuld. De open ruimte moet echter wel zo volledig mogelijk gevuld zijn, anders wordt de dempende werking voor een deel teniet gedaan. De door ons gebruikte balken voor de muren zijn zeven centimeter diep en zijn ongeveer drie centimeter van de muur geplaatst. De totale ruimte van de voorkant van de voorzetwand tot de echte muur is dus ongeveer tien centimeter. Glaswolplaten met een dikte van twaalf centimeter kunnen deze ruimte dus perfect uitvullen.

Het aanbrengen van de glaswol is een fluitje van een cent. Met een simpel broodmes laten de platen zich eenvoudig op maat snijden en wanneer de platen tussen de balken worden geduwd blijven ze prima op hun plaats zitten. Het is wel van groot belang dat je bij verwerking van glaswol altijd een mondkapje gebruikt, en bij voorkeur ook werkt met lange mouwen en handschoenen. Glaswol bevat namelijk zeer fijne glasdeeltjes die irritatie aan de luchtwegen en de huid kunnen veroorzaken.

Aan de raamkant en aan de achterzijde van de kamer waar ruimte achter het frame over is kunnen we de glaswol uiteraard niet tegen de echte muur klemzetten. Om dit probleem op te lossen hebben we op de achterzijde van het houten frame met nylondraad een 'web' gespannen waartegen de glaswol wordt geplaatst. Op deze manier kan de glaswol niet naar achter vallen en blijft het goed tegen de te plaatsen gipsplaten gedrukt. In tegenstelling tot het bouwen van het frame zelf is het aanbrengen van de glaswol iets wat in een middag gedaan is.

Toen de glaswol eenmaal zat was het tijd om de eerste gipsplaten tegen het frame te schroeven. Gipsplaten zijn 60 centimeter breed en bij het bouwen van het frame hebben we er voor gezorgd dat de balken ook een hartafstand van 60 centimeter hebben, zodat de gipsplaten netjes op elkaar aansluiten.

Allereerst hebben we de eerste opening in het verlaagde plafond gevuld met glaswol en daar een gisplaat tegenaan geschroefd. vervolgens hebben we de eerste korte muur voorzien van gipsplaten. Het op maat maken van gipsplaten is redelijk eenvoudig, met een metalen liniaal en een scherp hobbymes maak je een rechte snee in de plaat en op deze lijn breek je de plaat vervolgens af.

De platen die tegen de muren bevestigd worden zijn iets korter dan de werkelijke hoogte tot het plafond. De platen stoppen namelijk ongeveer een centimeter boven de grond, zouden we ze op de grond laten rusten dan zou de isolerende werking van de constructie immers voor een groot deel weer verloren gaan. Ook bovenaan houden we een kleine kier van ongeveer twee millimeter over. Deze kier vullen we vervolgens op met elastische kit. Dit om zeker te zijn dat we een luchtdichte verbinding realiseren. Voor het vastzetten van de gisplaten gebruiken we zeer veel schroeven, meer dan eigenlijk nodig is. Dit doen we om eventuele vibraties geen enkele kans te geven en de platen zo strak mogelijk op het frame te krijgen.

Van de muur met de vier ramen is er nog één over.

In het begin hebben we gezien dat we aan de raamkant te maken hebben met een dakgoot die een 'hap' uit de bovenkant van de muur haalt. Omdat we de kamer graag symmetrisch willen hebben, besluiten we diezelfde inkeping aan de andere zijde van de kamer na te bouwen. Bijkomend voordeel is dat we door deze nieuwe inkeping een buis kunnen laten lopen die koele lucht naar de projector brengt, maar hierover later meer.

Nadat deze inkeping van de dakgoot met hout exact is nagebouwd kunnen we ook aan deze kant van de kamer de gipsplaten plaatsen.

Ophangbeugel voor de projector

Voordat we het plafond helemaal dicht kunnen maken moeten we een ophangbeugel voor de projector maken. Omdat wij gebruik gaan maken van een CRT projector met een gewicht van bijna 70 kilo hebben we besloten om deze niet aan de nieuwe constructie te bevestigen, maar aan de balken van het 'echte' plafond op te hangen. Nadat we de balken hadden gelokaliseerd hebben we twee gaten in het gips-riet plafond gemaakt op de plaats waar de ophangbeugel moet komen. Omdat het echte plafond natuurlijk een stuk hoger is dan het plafond van de verlaagde ruimte, moet het verschil overbrugd worden.

Dit doen we door aan het echte plafond een verbindingsstuk van meerdere op elkaar gelijmde en geschroefde houten balken te bevestigen. Dit verbindingsdeel wordt met vier stuks 16 cm lange bouten aan de plafondbalken bevestigd. Het resultaat een constructie die gemakkelijk meer dan 100 kilo kan dragen.

Een stuk terug hadden we het over hoe we door de inkeping aan de linkerzijde van de kamer een luchtkoker hebben aangebracht waardoor koele lucht naar de projector geblazen zal worden.

Voordat het verlaagde plafond geheel kon worden gesloten hebben we de pijp eerst zodanig verlengd dat het gat waaruit de lucht zal komen precies in het midden van het plafond uitkomt. Toen we de buis eenmaal op de juiste plaats verlengd hadden konden we verder met het dichtmaken van het plafond en de kunstmatige inkeping aan de zijkant van de kamer.

Gipsplaten afwerken

Ruim 2000 schroeven en de nodige gipsplaten waren nodig om het complete frame te voorzien van beplating, maar het resultaat mag er zijn. De nieuwe, losstaande, kamer is wat constructie betreft vrijwel helemaal af. Het mag echter wel duidelijk zijn dat we de platen niet zomaar kunnen verven. Eerst moeten alle naden en schroefgaten weggewerkt worden. Hiervoor is speciaal voegmiddel voor gipsplaten in de handel dat met een plamuurmes vrij eenvoudig aangebracht kan worden. In alle hoeken hebben we in plaats van gipsvoegsel gebruik gemaakt van blijvend elastische schilderskit, dit om een zo goed mogelijke geluidsdichtheid te realiseren.

Hierboven is te zien hoe de wanden en het plafond er uitzagen na het opvullen van de naden en de schroefgaten met voegmiddel. Om het geheel helemaal glad te krijgen hebben we alle naden met zeer fijn schuurpapier nageschuurd met een vlakschuurmachine. Op de afbeelding van het plafond is overigens te zien dat we één van de gipsplaten in drie delen hebben opgedeeld, boven het middelste deel, net voor de plek waar de projector komt te hangen, zijn de transformatoren van de verlichting namelijk ondergebracht. Om daar nog enigszins bij te kunnen hebben we gekozen om daar een klein stuk gipsplaat te plaatsen dat zonder beschadiging verwijderd kan worden mocht een van de transformatoren kapot gaan. Op de afbeelding van het plafond is achter het ophangpunt van de projector ook de opening van de buis voor aanvoer voor koele lucht te zien.

Nu de wanden en het plafond door de bouw van het nieuwe frame voorzien waren van geluidsisolatie bleef alleen de vloer nog over. Om ook die te isoleren gebruiken we speciale platen van vlokkenschuim. Dit schuim heeft een grote dichtheid en is daardoor ideaal om geluidsgolven te dempen. Deze speciale isolerende platen zijn bij alle bouwmarkten te verkrijgen.

In de verpakking vinden we grote platen van een zachte schuimsoort en stroken van een iets hardere soort. Bij wandmontage worden de stroken tegen de muur gelijmd waarna er gipslaten tegen geschroefd kunnen worden, de smalle stroken zijn namelijk voorzien van een metalen strip waarin zelftappende schroeven gedraaid kunnen worden. Wij gebruiken de platen op de vloer en dus verlijmen we ze niet, de platen worden alleen passend tegen elkaar gelegd. Over de schuimplaten komen 18 mm dikke vloerplaten met een tong-groef verbinding die onderling verlijmd worden om één stevig geheel te vormen. Deze nieuwe vloer ligt aan alle kanten een halve centimeter los van de muur, deze ruimte wordt opgevuld met elastische kit.

Verven

Nu de vloer er ook in ligt en de muren en het plafond glad zijn afgewerkt is het tijd om de wanden en het plafond te verven. Wij hebben ervoor gekozen om het plafond en de bovenste helft van de wanden te voorzien van zwarte verf, terwijl de onderzijde van de muren bekleed zal worden met tapijt. We kozen voor zwarte verf omdat de muren op die manier zo min mogelijk licht van het scherm weerkaatsen en dat ten goede komt aan het contrast. Het tapijt op de muur heeft twee functies. Ten eerste ziet het er mooi uit en ten tweede helpt het om de kamer akoestisch minder levendig te maken, we willen zo min mogelijk akoestisch karakter van de kamer zelf, de 5.1-mixen zijn voorzien van hun eigen akoestiek.

Als verf gebruikten we een latex die we bij de bouwmarkt speciaal hebben laten mengen naar de donkerste kleur die mogelijk was. Het resultaat is een zeer donker antraciet dat prima voldoet aan onze wensen. Opvallend genoeg bleek bovendien dat slechts één laag voldoende was voor een complete dekking. Hierdoor hebben we voor de gehele kamer net iets meer dan twee liter latex gebruikt.

Nu de vloer zijn definitieve vorm heeft en de muren aan de bovenzijde zijn voorzien van een verflaag is het tijd om te beginnen met het tapijt. We beginnen met de wanden. Vanaf de grond komt het tapijt tot 1.20 meter hoogte tegen de muren aan. Bij de verhoging achter in de ruimte loopt ook het tapijt mee omhoog zodat het tapijt tegen de achterwand ook gewoon 1.20 meter hoog is vanaf de verhoging.

We bevestigen het tapijt met standaard tapijtlijm, zogenaamde 'waterkit'. Deze lijm wordt met een lijmkam op de muur gesmeerd waarna het tapijt er simpel tegenaan wordt geduwd en gladgestreken. We zijn begonnen met de achterwand boven de verhoging. Vooraf dient het tapijt ongeveer op lengte gesneden te zijn, de breedte moet uiteraard helemaal perfect zijn dus het loont de moeite om daar de nodige tijd voor uit te trekken.

Zoals op de foto hierboven te zien is loopt het tapijt omhoog bij de verhoging achterin de kamer. Ook de deur van de kamer is voorzien van een laagje tapijt om de kamer zo optisch in evenwicht te houden.. De voorwand, de wand waar het scherm komt, zal niet voorzien worden van tapijt, hier komt ander materiaal tegenaan. De zwevende voer is voorzien van tapijt en rechts onder in beeld is reeds de grote bank te zien die prominent in de ruimte geplaatst zal worden. De foto hieronder geeft de kleur van het tapijt overigens het best weer, we hebben gekozen voor een vrij donkerrode kleur.

We zijn al een flink stuk opgeschoten en zijn bijna klaar. In dit laatste deel besteden we aandacht aan de finishing touches. De voorkant van de ruimte wordt afgewerkt, de projector wordt opgehangen en de rest van de apparatuur wordt geplaatst. Omdat de ruimte nu nog niet vol staat met luidsprekers en stoelen is dit het moment om de projector op te hangen. Middels een speciaal op maat gemaakte beugel wordt de ruim zestig kilo zware Sony CRT projector aan het plafond bevestigd.

Uiteraard hadden we voordat we aan de bouw begonnen al berekend waar de projector moest komen te hangen. Het is zeer belangrijk dat je dit vooraf goed uitrekent zodat je niet voor vervelende verrassingen komt te staan. Vrijwel alle projectoren hebben in de handleiding een schema staan waaruit valt op te maken wat de afstand van de projector tot het scherm moet zijn om het gewenste beeldformaat te verkrijgen. Digitale LCD en DLP projectoren zijn tegenwoordig vrijwel altijd voorzien van een zoomlens zodat de opstelling minder nauw luistert, bij CRT projectoren is het écht zaak om de afstand precies juist te hebben.

Opzet van het scherm

Met de projector eenmaal aan het plafond richten we ons op de voorkant van de kamer. Om geluidsreflecties te voorkomen lijmen we hier geluidsabsorberende noppenplaten tegen de muren. Deze platen zijn ongeveer 50 centimeter breed en zodoende bekleden we de laatste halve meter van de zijmuren en ook de muur waarop het scherm komt wordt voorzien van noppenschuim. Om te kijken hoe een en ander uitkomt plaatsen als test gelijk de luidsprekers en versterker die we gaan gebruiken.

Aan de voorzijde van de ruimte gebruiken we een drietal Magnet Concept 1200 zuilluidsprekers, aangevuld door een Digital 12 Subwoofer van JBL. Omdat we één van de Concept 1200's als centerluidspreker gaan gebruiken moet hier een kleine modificatie aan gedaan worden. De Concept 1200 beschikt namelijk over drie identieke mid-laag units waarvan de twee onderste voor het échte laag worden gebruikt en de bovenste voor de middentonen. Dit zorgt ervoor dat het geluid voornamelijk uit de bovenzijde van de luidspreker lijkt te komen. Wij moeten de luidspreker echter op zijn kant plaatsen en hebben de middentonen derhalve liever wat meer uit het midden van de luidspreker. Om dit te realiseren veranderen we de bovenste en middelste mid-laag unit van positie.

Op bovenstaande foto is overigens te zien dat een groot deel van de muur nog wit is gelaten. Dit is gedaan om de projector zo makkelijk mogelijk af te stellen en wat 'speling' te houden. Als de projector eenmaal volledig afgesteld is zal de muur verder zwart geverfd worden. Omdat het beeld uiteraard niet helemaal boven of onderin zal uitkomen hebben we hierna een 4:3 kader uit de muur uitgezet waarbinnen het uiteindelijke 16:9 beeld zal vallen.

Nu de projector hangt en de voorkant van de ruimte voorzien is van een basisopstelling wordt het tijd om de Home Theater PC te plaatsen die de projector aanstuurt. Zoals we eerder al schreven wordt deze PC gebruikt als hart van de installatie. De PC zal de projector aansturen via RGBHV (VGA) met 1024x576 of 1280x720 pixels, afhankelijk van de bron. Middels een coaxiale digitale verbinding zullen Dolby Digital en DTS signalen doorgestuurd worden naar de versterker die voorin de ruimte geplaatst wordt. De PC zelf is gebaseerd op het AMD Athlon XP platform en is voorzien van Windows XP Media Center Edition 2005. Middels een speciale Media Center afstandsbediening kan het complete systeem vervolgens gemakkelijk vanaf de bank bediend worden.

De PC wordt achterin de ruimte geplaatst, in de ruimte die achter de muur beschikbaar is. Om toch toegang tot de PC te kunnen hebben worden in de achterwand een tweetal luiken gemaakt. Achter de bovenste gaat de PC schuil, het onderste luik dient om gemakkelijk bij alle bedrading en de stroomvoorziening te kunnen. Het plaatsen van de PC achter de muur heeft twee voordelen. Ten eerste staat hij niet in het zicht en ten tweede is er op deze manier totaal geen ventilatorgeluid hoorbaar. Het onderste paneel wordt grotendeels bekleed met rood tapijt, het bovenste paneel krijgt een zwarte afwerking en gaat zo in het donkere geheel van de muur op. Tussen de twee luiken is een smalle rand waarin het DVD-ROM loopwerk en de power- en de resetknop van het systeem worden ondergebracht.

Luidsprekers en apparatuur plaatsen.

Met de HTPC op zijn plaats is het tijd voor het opstellen van de luidsprekers en het aansluiten van de audioapparatuur. De centerluidspreker wordt op twee op maat gemaakte poten geplaatst en onder deze luidsprekers komen de versterkers te staan. De Infinity Quadripole surroundluidsprekers worden hierbij via een andere versterker aangestuurd als de Magnat voorluidsprekers. Voor weergave van het LFE kanaal gebruiken we de JBL Digital 12 subwoofer. De centerluidspreker staat iets rechts van het midden van het scherm opgesteld, maar door de plaatsing van de driverunits binnen de luidspreker komt het centergeluid toch uit het midden van het beeld vandaan.

Nu alle apparatuur is aangesloten wordt het tijd voor het plaatsen van de vijf bioscoopstoelen die op de verhoging achter in de kamer komen te staan. Ook de grote (slaap)bank kan nu in de kamer gezet worden. De voorheen grijs met blauwe bioscoopstoelen hebben we voorzien van van een nieuwe matzwarte verflaag en zwart fluwelen bekleding zodat ze er weer als nieuw uitzien. Op de verhoging achter in de kamer passen er precies vijf naast elkaar en nadat we de stoelen aan de verhoging verankerd hebben zijn ze klaar voor gebruik!

Met de bank ervoor ziet het dat er ongeveer zo uit. Op de bank kunnen gemakkelijk drie mensen plaatsnemen, wat de totale capaciteit op acht personen brengt. De bank kan naar voren toe uitgeklapt worden om zo te dienen als logeerbed.

Het eindresultaat

Na lange tijd is het eindresultaat dan eindelijk te bewonderen. Alles bij elkaar zijn er heel wat uren in de bouw van de ruimte gaan zitten en wij zijn zelf érg tevreden met het resultaat. Beeld en geluid voldoen aan alle verwachtingen en het bioscoopgevoel wordt in de totaal verduisterde ruimte goed benaderd. Wij danken jullie voor het lezen van deze serie artikelen, en we gaan nu snel een filmpje pakken!

Panoramafoto van het eindresultaat. Klik voor grotere versie

Deel deze pagina

Lees meer

• Vorige: De Collectie van...
• Volgende: DVD.nl op de IBC 2015 in Amsterdam